Tiroid testleri tiroidin ne kadar iyi çalıştığını değerlendirmek için yapılır. Testler hipertiroidizm ve hipotiroidizm gibi tiroid hastalıklarının nedenini teşhis etmek ve bunları bulmakta kullanılır.
Tiroid, 5 cm uzunluğunda 20 gr ağırlığında, boynun ön ve yanlarını (larinks ve trakea) saran kelebek şeklinde çift kanatlı bir iç salgı bezidir.Tiroid, endokrin sistemi oluşturan bezlerden biridir. Endokrin sistem bezleri hormon üretir, depolar ve onları kan dolaşımına salarlar. Hormonlar vücuda yayılır ve vücut hücrelerinin aktivitesini yönlendirir. Tiroid, iki tiroit hormonu triiodotironin (T3) ve tiroksin (T4) yapar. T3 aktif hormondur ve T4’den yapılır. Tiroid hormonları, metabolizmayı, beyin gelişimini, solunumu, kalp ve sinir sistemi fonksiyonlarını, vücut ısısını, kas gücünü, cilt kuruluğunu, menstruasyon döngülerini, ağırlığı ve kolesterol seviyelerini etkiler. Beyinde hipofiz bezi tarafından yapılan tiroit uyarıcı hormon (TSH), tiroit hormonu üretimini düzenler. Kandaki tiroid hormonu seviyeleri düşük olduğunda, hipofiz daha fazla TSH salgılar. Tiroid hormonu seviyeleri yüksek olduğunda, hipofiz TSH üretimini düşürür.
Tiroid testleri neden yapılır?
Tiroid testleri tiroidin ne kadar iyi çalıştığını değerlendirmek için yapılır. Testler hipertiroidizm ve hipotiroidizm gibi tiroid hastalıklarının nedenini teşhis etmek ve bunları bulmakta kullanılır:
Hipertiroidi, kan dolaşımında çok fazla tiroid hormonunun yol açtığı, vücut işlevlerinin hızını arttıran ve diğer semptomların yanı sıra kilo verme, terleme, hızlı kalp atış hızı ve yüksek kan basıncına yol açan bir hastalıktır.
Hipotiroidi, tiroid bezi vücudun ihtiyaçları için yeterli miktarda tiroit hormonu üretmediğinde ortaya çıkan bir bozukluktur. Yeterli tiroit hormonu olmadan, vücudun pek çok fonksiyonu yavaşlar. Yorulma, kilo alımı ve soğuğa dayanıksızlık gibi belirtiler ortaya çıkar.
Tiroid fonksiyonlarını kontrol için kullanılan kan testleri nelerdir?
TSH testi T4 testleri T3 testi Tiroid uyarıcı immünoglobülin (TSI) testi Antitiroid antikor testi, aynı zamanda tiroid peroksidaz antikor testi (TPOab) olarak da adlandırılır.
Kan testleri TSH ve tiroid hormon düzeylerini ölçerek ve otoimmün tiroid hastalığında oluşan bazı otoantikorları tespit ederek tiroid fonksiyonlarını değerlendirir. Otoantikorlar, kişinin kendi vücudunun ürettiği ve yanlışlıkla vücudun kendi dokularına saldıran moleküllerdir.
Pek çok karmaşık faktör tiroid fonksiyonlarını ve hormon seviyelerini etkiler. Tiroid fonksiyon testleri yorumlanırken hastanın tıbbi geçmişi de dikkate alınmalıdır.
TSH Testi
Tiroidin ne kadar iyi çalıştığını kontrol etmek için önce TSH kan testi uygulanır. TSH testi, hipofiz bezinin salgıladığı TSH miktarını ölçer. TSH testi hem hipertiroidi hem de hipotiroidi teşhisinde en doğru testtir. Genellikle, TSH’nin düşük olması hipertiroidizm , anormal derecede yüksek olması hipotiroidizmi göstermektedir.
TSH testi kandaki çok düşük TSH miktarını bile tespit eder. Normalde, kandaki tiroid hormonu seviyeleri düşük olduğunda hipofiz TSH üretimini artırır. Tiroid daha fazla hormon yaparak tepki verir. Kanda dolaşan tiroit hormonu yeterli miktara ulaştığı zaman, TSH miktarı düşer. Vücutta sağlıklı bir tiroid hormonu seviyesini korumak için bu döngü sürekli olarak tekrarlanır. Tiroid bezi çok fazla tiroit hormonu üreten insanlarda, hipofiz TSH üretimini durdurur ve kanda düşük veya hatta saptanamayan TSH düzeylerine yol açar.
Tiroidleri normal şekilde çalışmayan ve çok az tiroit hormonu üreten insanlarda tiroid bezi, TSH’ye tiroit hormonu üreterek cevap veremez, hipofiz, TSH yapmaya devam eder.
TSH testinin sonuçları anormal ise, bir veya daha fazla test gerekir.
T4 Testleri
Tiroid bezi esas olarak T4 ve yalnızca küçük bir miktarda T3 salgılar. T4 iki biçimde bulunur:
- Kandaki proteinlere bağlı olan ve ihtiyaç oluncaya kadar rezerve tutulan T4
- Hormonun aktif formu olan ve gerektiğinde vücut dokularına girmek için kullanılabilen az miktarda bağlanmamış veya “serbest” T4 (FT4)
Toplam T4 (bağlı T4 ve serbest T4 toplamı) veya serbest T4 miktarlarının yüksekliği, hipertiroidizm ve düşük toplam T4 veya serbest T4 seviyesi hipotiroidizm anlamına gelmektedir.
Hem gebelik hem de oral kontraseptif almak kandaki bağlayıcı protein düzeylerini arttırır. Bu nedenle bu kadınlarda yüksek toplam T4 seviyeleri hipertiroidizmi göstermeyebilir. Şiddetli hastalıklar ya da kortikosteroidlerin kullanımı bağlayıcı protein seviyelerini azaltabilir. Bu nedenle, bu vakalarda toplam T4 seviyesi düşük olabilir, ancak kişide hipotiroidizm yoktur.
T3 testi
Hipertiroididen şüphelenilen ve serbest T4 düzeyleri normal olan kişilerde T3 testi yararlı olabilir. Bazı hipertiroidizmlerde serbest T4 normaldir, ancak serbest T3 (FT3) yüksektir, bu nedenle hipertiroidi şüphesinde T4 ve T3’ü ölçmek, faydalı olabilir. T3 testi, hipotiroidi teşhisinde yararlı değildir; çünkü seviyeler, hipotiroidizm şiddetlenene kadar azalmaz.
TSI testi
Tiroid uyarıcı immünoglobülin, Graves hastalığında bulunan bir otoantikordur. TSI, tiroid hücrelerini uyararak TSH’u taklit eder ve tiroidin fazladan hormon salgılmasına yol açar. TSI testi, kanda dolaşan TSI’yi tespit eder.
- Graves hastalığı tanısının doğrulanmasında
- Hamilelikte
- Hipertiroidinin gerileyip gerilemediğini anlamak için kullanılır.
Antitiroid Antikor Testi
Antitiroid antikorlar, Hashimoto hastalığının teşhisinde oldukça yardımcı olan kandaki belirteçlerdir. Antitiroid antikorların iki temel türü şunlardır:
- Tiroglobülin adı verilen tiroid içindeki bir proteine saldıran anti-TG antikorları
- Anti-tiroperoksidaz veya anti-TPO, tiroid hücrelerinde tiroperoksidaz adı verilen bir enzime saldıran antikorlar,
Tiroid testi sonuçları ne anlama gelir?
Hipertiroidi de tipik tiroid fonksiyon testi sonuçları:
Hipotiroidi de tipik tiroid fonksiyon testi sonuçları: