Uykusuzluk, uykuya dalmada zorluk veya uyuduktan kısa süre sonra uyanma şeklinde kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Uykusuzluk nedeniyle kişi sabah yataktan kalktıktan sonra kendini gün boyu yorgun hisseder.
Uykusuzluk, uykuya dalmada zorluk veya uyuduktan kısa süre sonra uyanma şeklinde kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Uykusuzluk nedeniyle kişi sabah yataktan kalktıktan sonra kendini gün boyu yorgun hisseder. Bu sebeple günlük performansı düşer. Ne kadar uykunun yeterli olduğu kişiden kişiye değişse de, yetişkinler için genellikle 7-8 saatlik bir uyku süresi yeterli olur. Birçok yetişkin, bazı zamanlarda çeşitli nedenlerle uykusuzluk çekse de, bazı kişilerde bu durum sürekli, yani kronik hale gelebilir.
Uykusuzluk tek başına olabildiği gibi, bazı hastalıklara bağlı olarak da ortaya çıkabilir.
Uykusuzluk belirtileri nelerdir ?
- Geceleri yatağa yatınca uykuya dalmada zorlanma,
- Gece uykudan uyanma,
- Çok erken uyanma,
- Sabah kalktığında kendini yorgun hissetme,
- Gün boyu uykulu olma,
- Depresyon veya tedirginlik hissetme,
- Bir işe odaklanmada zorluk çekme,
- Günlük işlerde hata yapma oranında artış,
- Geçirilen kazalarda artış,
- Gerginlik baş ağrıları,
- Sindirim sisteminde gerginlik,
- Uyku uyuyup uyuyamayacağına dair sürekli endişe duyma.
Uykusuzluk sebepleri nelerdir ?
Stres: İş, okul, sağlık veya aile ile ilgili tüm sorunlar gece yatağa yatınca akla gelir ve zihni meşgul eder. Bu sebeple kişi uykuya dalmakta zorlanır.
Tedirginlik: Uykuya dalamama tedirginliğinin hissedilmesi bile uykusuzluğa yol açabilir.
Depresyon: Depresyonda olan kişiler ya uyuyamaz ya da çok fazla uyur.
Hastalıklar: Çeşitli hastalıklara bağlı ağrılar, solunum zorlukları, sık idrara kalkma ihtiyacı, akciğer hastalıkları, kalp yetmezliği gibi sebepler uykusuzluğa sebep olabilir.
İş saatlerinde değişiklikler: Gündüz çalışan kişilerin iş saatlerinde yapılan değişiklikler, vardiyaların geceye veya sabahın erken saatlerine kaydırılması gibi farklılıklar, kişinin vücut ritmini bozduğundan, uyku düzenini de etkiler. Belirli bir saatte uyumaya alışkın vücut, uykuya dalmada zorlanabilir.
İlaçlar: Bazı ilaçlar da uykusuzluğun sebebi olabilir. Bu ilaçlar; depresyon gidericiler, bazı kalp ve tansiyon ilaçları, alerji ilaçları, kortizon gibi ilaçlardır.
Kafein: Kahve, çay, kola ve kafein içeren diğer içecekler, özellikle uyku zamanına yakın alındığında, uykusuzluğa yol açabilir.
Alkol: Alkol yatıştırıcı olup uykuyu kolaylaştırsa da, gecenin bir yarısında uyanarak, uykusuz kalmanıza sebebiyet verebilir.
Fazla yemek: Özellikle geç yenen akşam yemekleri, rahatsızlık verdiği gibi, uykusuzluğa da neden olabilir.
Yaşlılık: Yaşlandıkça uyku şekli değişir. Daha erken yorulup, daha erken uyuma eğilimi ortaya çıkar. Bu durum sebebiyle daha erken uyanılır. Ufacık bir ses bile uykudan uyanmaya sebep olabilir.
Uykusuzluk kimlerde daha çok görülür ?
Kadınlar: Adet dönemlerinde meydana gelen hormonal değişiklikler, kadınlarda uykusuzluğun sebeplerindendir. Ayrıca, menopoz sırasında sıcak basmaları ve gece terlemeleri de uykuyu kaçırabilir. Hamilelik sırasında da kadınlar uykusuzluk çekebilir.
Altmış yaşın üzerindekiler: Yaş arttıkça, kullanılan ilaçlar ve uyku düzeninin değişikliğine bağlı uykusuzluk çekme riski artar.
Psikolojik sorunlar: Depresyon, tedirginlik, bipolar bozukluğu olanlarda uykusuzluk daha fazla görülür.
Stresli bir yaşantısı olanlar: Yaşanan çeşitli stres durumlarında uykusuzluk çekme riski yüksektir.
Uykusuzlukla baş etme yolları
Herkes belirli zamanlarda çeşitli nedenlere bağlı olarak uykusuzluk çekebilir. Zaman zaman geçirilen stresli günler, uzun yolculuklar veya iş yerinde vardiya değişimi gibi sebepler geçici olarak uykusuzluğa yol açabilir. Ancak, uykusuzluk kalıcı hale gelirse, günlük yaşantıda problemlere yol açmaya başlar. İş yeri veya okulda kişinin performansı düşer, refleksler zayıflar ve kişi depresyona girebilir. Bu gibi sorunlarla karşılaşmamak için en kısa zamanda tedbir alınmalı ve doktora müracaat etmelidir.
Uykusuzluk ile ilgili doktorunuz neler sorar?
Doktorunuz uykusuzluk şikayetinizi dinledikten sonra size bazı sorular sorar. Uykusuzluk ile ilgili sorular aşağıdaki gibidir:
- Uykusuzluğun ne zaman başladığı,
- Uykusuzluğun ne sıklıkta yaşandığı,
- Uykuda horlama olup olmadığı,
- Uykuda iken soluksuz kalıp kalınmadığı,
- Uykudan kaç kere uyanıldığı,
- Tekrar uykuya dalmanın ne kadar süre aldığı,
- Sabah dinlenmiş kalkıp kalkılmadığı,
- Gündüz şekerleme yapılıp yapılmadığı,
- Gündüz ne gibi fiziksel aktivitelerde bulunulduğu,
- Herhangi bir ilaç kullanıp kullanılmadığı.
- Doktorunuz yukarıdaki sayılanlara benzer sorularla uyku probleminiz hakkında fikir sahibi olmaya çalışır.
Doktorunuz uykusuzluk ile ilgili ne gibi tavsiyelerde bulunur?
Uyku düzeninin belirlenmesi ve uyku öncesi uyarıcı bir takım faaliyetlerden uzak durulması,
Uykuya dalamayacağı endişesinin kafadan uzaklaştırılması gerekliliği,
Bir gece uykusuz kalmakla hasta olunmayacağı,
Uykudan önce tedirginliği azaltıcı, kasları gevşetici çeşitli hareketlerin yapılması,
Yatak odasının sadece yatak odasında yapılacak işler için kullanılması, günlük işler için diğer odaların kullanılması.
Yaşınız ne olursa olsun, uykusuzluk tedavi edilemeyecek bir durum değildir. Önemli olan faktör, doktorunuzun vermiş olduğu davranış değişikliklerine uygun bir düzeni yaratabilmektir.